Dr. Tuncay Dağel

Home Urinary Tract Infection

Kidney Health and Diseases

Urinary Tract Infection

İdrar Yolu Enfeksiyonları

What is Urinary Tract Infection?

İdrar yolu enfeksiyonu, idrar yollarında ortaya çıkan çeşitli iltihabi durumlara verilen addır. Daha sık olarak alt idrar yollarında baş gösterir. Alt idrar yolu enfeksiyonlarında iltihabi durum, idrarın böbreklerden dışarıya taşındığı mesane ve üretra adı verilen idrar yolu kısmında görülür. Mesanede ortaya çıkan idrar yolu iltihabı sistit olarak adlandırılır. Sistit alt idrar yollarında ortaya çıkan enfeksiyonun en sık gelişme şeklidir. Alt idrar yolu enfeksiyonları genellikle zararsızdır.

Üst idrar yolları, böbrekler ve böbrekleri mesaneye bağlayan üreter adı verilen kanaldan oluşur. Bu kısımda meydana gelen enfeksiyonlar daha tehlikelidir.  En sık olarak üreterlerin böbreklerle birleşme yeri olan renal pelviste görülür ve bu bölgenin iltihabı piyelit olarak adlandırılır. Piyelite ek olarak, böbreğin kendisi de iltihaplanırsa, o zaman piyelonefritten söz edilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonları Nelerdir?

Sistit Hastalığı

Sistit hastalığı genellikle alt idrar yolu bölgesinde meydana gelen bir enfeksiyon türüdür. Sistit hastalığı asıl olarak bağırsak florasından idrar yoluna gelen bakteriler sebebiyle meydana gelir. Sistit genellikle hafif geçen bir hastalık olsa da kimi zaman ağrılı şekilde ilerleyebilir. Bunun yanında, eğer sistit hastalığının tedavisi ertelenirse mesane kısmında başlayan enfeksiyon üst idrar yollarına doğru ilerleyip böbreklere ulaşabilir ve böylelikle çok daha ciddi sağlık problemlerine sebep olabilir. 

Dolayısıyla sistit, geciktirilmeden tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Kadınlarda erkeklere kıyasla daha sık görülen sistit hastalığı, havuz ve deniz gibi ortamlarda tetiklenerek kişinin vücudunda gelişebilir. Bunun yanında soğuk ortamlarda uzun süre kalmak da sistit hastalığının bir sebebi olabilir. Bahsedilen bu durumlar hastalığın direkt sebepleri değil, daha çok hastalığın oluşumuna zemin hazırlayan faktörlerdir. Sistit hastalığına sahip olan kişilerde aşağıdaki belirtiler görülebilir:

  • İdrar esnasında yanma hissi
  • Sık sık idrara çıkmak
  • Kasıklarda ağrı hissi
  • İdrarın renginin koyulaşması ve kanlı idrar
  • İdrar yaparken ortaya ağır koku çıkması
  • Yukarıdaki belirtilere eşlik eden karın ağrısı veya mide bulantısı

Sistit hastalığı kimi durumlarda doktora başvurulmadan ev ortamında kendi kendine düzelebilir. Kişi kendisini rahatlatmak ve direncini güçlendirmek adına bol bol sıvı tüketmeli, olabildiğince dinlenmeli, soğuk ortamlarda bulunmamaya gayret etmeli ve mümkün olduğunca vücudunu sıcak tutmalıdır. Ancak kimi zaman sistit hastalığı bu önlemlere rağmen iyileşme göstermez. Bu durumda kesinlikle uzman bir doktora danışılmalı ve tedaviye başlanmalıdır. 

Sistit hastalığının tedavisi için genellikle antibiyotikler kullanılmaktadır. Antibiyotiklere ek olarak parasetamol ve ibuprofen içerikli ateş önleyici etkisi bulunan ağrı kesiciler de kullanılabilmektedir. Antibiyotik seçimini kesinlikle doktor yapmalı, hasta rastgele bir antibiyotik seçip kullanmamalıdır. Zira bu durum daha farklı enfeksiyonlara yol açabilir ve bakterilerin antibiyotiğe karşı direnç geliştirmesine sebebiyet verebilir.

Üretrit

Üretrit, mesaneyi dışarıya bağlayan tüp olan üretranın iltihaplandığı duruma verilen isimdir. Bu hastalık çoğunlukla cinsel yollarla bulaşmaktadır. Üretrit, idrar yolu enfeksiyonundan daha çok bir idrar yolu iltihabıdır. Kadınlarda daha sık görülen üretrit, genellikle derinin içinden üretra bölgesine giren bakterilerin oluşturduğu enfeksiyon sayesinde ortaya çıkar. 

Cinsel yolla bulaşan Trichomonas tek hücrelisi, bel soğukluğuna da neden olan Gonokok, Chlamydia trachomatis ve E. Coli gibi dışkıda bulunan bakteriler üretrit oluşumuna sebep olabilir. Üretrit hastalığının tedavisi edilebilmesi için hastanın antibiyotik kullanması gerekmektedir. Hastalığa sebep olan organizma tam olarak belli olmadığından ve hastalığın birçok farklı sebebi olabileceğinden, kimi durumlarda birden fazla antibiyotik de doktor tarafından reçete edilebilir.

Piyelonefrit

Piyelonefrit, bir diğer adıyla böbrek iltihabı, bir üst idrar yolu iltihabı türü olarak bilinir. Pyelonefrite sahip olan hastalarda idrar esnasında yanma ve ağrı hissi yaygın olarak görülür. Bu belirtilere ateş, titreme, mide bulantısı, bel ağrısı ve ileri durumlarda kusma eşlik edebilir. Pyelonefrit genellikle E. Coli ve benzeri bakteri türlerinin üst idrar yollarına yerleşip böbreğe ulaşmasıyla ortaya çıkar. Herhangi bir genetik sebebi yoktur. Yani kişinin yakın kan bağı olan kişilerde bu hastalığın olup olmaması kişinin pyelonefrit hastalığına yakalanma ihtimalini değiştirmez. 

Her yaş ve cinsiyet grubundan insanda görülebilir. Ancak kadınlarda, vezikoüreteral reflü gibi idrar kesesiyle ilgili rahatsızlığı bulunan kişilerde, prostat sorunu olan, prostat problemi olan kişilerde, idrar sondası kullanan kişilerde ve böbrek yetmezliği gibi ileri derece böbrek problemleri olan hastalarda daha sık görülür. Hastalığa en sık yakalanış şekli kadınlarda menopoz iken erkeklerde ise prostatın büyümesi, böbrek taşı, idrar yollarıyla ilgili çeşitli bozukluklar ve hastane ortamında çeşitli durumlarda takılabilecek (ameliyat, acile kaldırılma gibi) idrar sondaları da hastalığa sebebiyet verebilmektedir.

İdrar yolu enfeksiyonu neden olur?

İdrar yolu iltihabında altta yatan neden çoğu durumda bakterilerin neden olduğu bir enfeksiyondur. Bunlar sıklıkla üretradan tırmanarak yükselir ve ağırlıklı olarak kişinin kendi dışkısından kaynaklanan Escherichia coli türündeki bağırsak bakterileridir. Daha nadir olarak gonokok ve klamidya gibi cinsel yolla bulaşan bir patojen, virüs ya da mantar da etken olabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonuna sahip olan kişilerde en sık görülen belirtiler sık sık idrara çıkma isteği ve idrar yaparken yanma ve ağrı hissidir. Sık sık idrarı geldiğini hisseden kişi bu hissi genellikle bastıramaz ve sürekli tuvalete gider. Ancak tuvaletten çıktıktan sonra kişide tekrar idrarını yapma hissi oluşur. İdrar yolu enfeksiyonlarının belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

  • İdrar esnasında ağrı veya yanma hissi,
  • Kanlı veya kahverengiye yakın koyu renkli idrar,
  • Sık sık bastıran ve ötelenemeyen idrara çıkma ihtiyacı,
  • İdrarını tutmakta zorlanmak,
  • İdrardan alışılmışın dışında kötü koku gelmesi,
  • Halsizlik,
  • Ateş,
  • Kişinin çok sıkışmış gibi hissetmesine karşın az miktarda idrar yapması,
  • Mide bulantısı,
  • Kusma,
  • Alt karın bölgesinde ağrı. Bu ağrı genellikle kadınlarda meydana gelir. 

Yukarıda sayılan belirtiler genel olarak idrar yolu enfeksiyonu yaşayan kişilerde görülen belirtilerdir. Bunlara ek olarak eğer enfeksiyon böbrek bölgesine ulaştıysa kişinin böbrek bölgesinde hassasiyet, yan tarafta ağrı, ateş, bulantı ve kusma, aşırı halsizlik gibi belirtiler de görülebilmektedir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Kimlerde Görülür?

Bu rahatsızlık, toplumun büyük bir çoğunluğunu etkileyebilir. Bunları ise şu şekilde gruplandırabiliriz:

Erkeklerde İdrar Yolu Enfeksiyonu

Erkeklerin idrarlarını yaparken anatomik olarak enfeksiyon kapmaları düşük ihtimaldir. Zira idrar yolu enfeksiyonu çoğunlukla kadınlarda görülen bir rahatsızlıktır. Bu sebeple idrar yolu enfeksiyonu yaşayan erkekler detaylı bir muayeneden geçirilmelidir. Erkeklerdeki idrar yolu enfeksiyonunun altında yatan sebepler genellikle prostat, idrar yolunda taş oluşumu veya çeşitli cinsel yolla bulaşan hastalıklardır.

Hamilelikte İdrar Yolu Enfeksiyonu

Hamile olan kişilerde idrar yolu tıkanıklığı oluşumu gözlenebilir. Bu durum en sık karnın iyice şiştiği 5 ve 7. aylar arasında görülür. Hamilelik ilerledikçe uterus büyür. Ve büyüyen uterus mesaneye baskı yapar. Böylelikle kişide enfeksiyon riski artar. Gebelik esnasında meydana gelen idrar yolu enfeksiyonları dikkate alınmalı ve tedavisi aksatılmamalıdır. Zira tedavi edilmediği durumlarda nadir de olsa erken doğuma sebep olabilir.

Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonu

İdrar yolu enfeksiyonları çocuklarda 1 yaşından itibaren görülmeye başlanır. Tedavisi kolaydır ancak tedavi edilmediği durumlarda ise böbreklerde uzun vadeli kalıcı hasarlara sebep olabilir. Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu belirtileri olarak idrar yaparken ağlama veya mızmızlanma, sık sık idrar yapma, altına idrar kaçırma, idrarın ağır bir kokuya sahip olması sayılabilir. Bu belirtilere karın ağrısı, pişik ve iştahsızlık gibi çocuklara özgü belirtiler de eşlik eder. Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonunu önlemek için kirli bezlerin derhal değiştirilmesi, ishal ve pişik gibi durumların vakit geçirilmeden tedavi edilmesi gerekmektedir. Bunun yanında çocuğun veya bebeğin temizliğine özen gösterilmeli, enfeksiyona mahal vermemek için genital bölge ve çevresi temiz tutulmalıdır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Kişiye idrar yolu enfeksiyonu tanısını koymak için idrar tahlili yaptırılır. Yapılan bu test sonucunda idrarda enfeksiyon belirtisi olabilecek organizmalar, kan parçacıkları ve bakteri olup olmadığı incelenir. Kültür tahlili sayesinde de enfeksiyona sebep olan bakterinin türü ve dolayısıyla tedavide kullanılacak antibiyotik belirlenir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nasıl Önlenir?

İdrar yolu enfeksiyonları birçok farklı faktöre bağlı olarak ortaya çıkabilen rahatsızlıklardır. Dolayısıyla bu enfeksiyonlardan korunmak için net bir çözüm yolu yoktur. Ancak idrar yolu enfeksiyonuna yakalanma riskini azaltmak için alınabilecek çeşitli önlemler mevcuttur. Bu önlemler şu şekilde sıralanabilir:

  • Bol miktarda sıvı ve su tüketmek.
  • Tuvalet sonrası temizliğini uygun şekilde yapmak.
  • Pamuklu ve rahat iç çamaşırları giymek.
  • Kadınlarda kullanılan pedleri düzenli olarak değiştirmek.
  • Cinsel ilişkiye girildikten sonra idrar yapmak ve genital bölgeleri temizlemek.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Tedavi Yöntemleri

Antibiyotikler genellikle idrar yolu enfeksiyonları için ilk basamak olarak kullanılan tedavilerdir. Hangi ilaçların reçete edileceği ve ne kadar süreyle kullanılacağı sağlık durumunuza ve idrarınızda bulunan bakteri türüne göre hekiminiz tarafından belirlenecektir.

Bunun dışında, su tüketimini arttırmanız da tedavinizin bir parçası olarak hekiminiz tarafından tavsiye edilebilir. İdrar yolu enfeksiyonu geçirme riskini azaltmak için alınabilecek önlemler aşağıdaki gibidir:

  • Bol miktarda su tüketmek
  • İdrar tutmaktan kaçınmak
  • Tuvalet sonrası temizliği önden arkaya doğru yapmak
  • Cinsel ilişkiden önce ve sonra genital bölgeyi temizlemek
  • Cinsel ilişki sonrasında idrar yapmak
  • Genital bölge temizliğinde sabun kullanımından kaçınmak
  • Hijyenik pedleri sık değiştirmek
  • Pamuklu iç çamaşırı giymek ve sıkı, oturan kıyafetlerden kaçınmak.
Instagram
Email
Phone
WhatsApp
WhatsApp
Phone
Email
Instagram